Grzybica stóp

Grzybica Stóp

Zakażenia grzybicze stóp stanowią około 20% wszystkich schorzeń stóp. Występują częściej w dużych aglomeracjach miejskich. Do ich rozprzestrzeniania się przyczynia się korzystanie z basenów, sauny, siłowni oraz noszenie nieprzewiewanego obuwia. Grzybica stóp rozprzestrzenia się w domu wśród członków rodziny i jest zakaźna przez cały okres infekcji.
Grzybica stóp objawia się w postaci drobnych, pęcherzykowo-krostkowych zmian, zazwyczaj swędzących. Wykwity mogą obejmować każdy obszar stopy, najczęściej jednak są nieregularnie rozmieszczone, z tendencją do pęknięć i łuszczenia między palcami, zwłaszcza w 3. i 4. przestrzeni międzypalcowej. Zajęte mogą zostać paznokcie palców stóp, które stają się dystroficzne (grzybica paznokci). Grzybicę stóp należy różnicować z wypryskiem potnicowym, atopowym zapaleniem skóry, kontaktowym zapaleniem skóry, młodzieńczą dermatozą stóp i łupieżem rumieniowym (powierzchowne zakażenie bakteryjne wywołane przez Corynebacterium minutissimum. Grzybica stóp często współistnieje z grzybicą pachwin.

Najczęstszą przyczyną są dermatofity, a wśród nich: Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes i Epidermophyton floccosum.

Wyróżnia się trzy główne odmiany grzybicy stóp:

• międzpalcową;
• złuszczającą;
• potnicową.

Odmiana międzypalcowa jest najczęstszą postacią grzybicy stóp. Charakteryzuje się występowaniem początkowo zaczerwienienia i świądu, a następnie złuszczania, maceracji i pęknięć skóry w przestrzeniach międzypalcowych (zwłaszcza III i IV). Zmiany mogą szerzyć się na grzbiet palców i stopę. W części obwodowej zmian dochodzi do złuszczania naskórka i pojawiania się drobnych pęcherzyków.

Odmiana złuszczająca charakteryzuje się nadmiernym rogowaceniem i złuszczaniem naskórka na podeszwowych i bocznych częściach stopy. Częste są liczne pęknięcia naskórka i bolesne rozpadliny.

Odmiana potnicowa jest rzadsza. Charakteryzuje się występowaniem licznych, drobnych pęcherzyków zlewających się ze sobą, które pękają, zasychają i złuszczają się, tworząc rozległe, sączące powierzchnie z charakterystycznym złuszczaniem na obwodzie. Typowa lokalizacja to sklepienie stóp. Proces chorobowy może stopniowo zajmować całe stopy.
Przebieg może być zarówno ostry, jak i przewlekły.

Tutaj wyróżniamy:

• wyprzenie międzypalcowe w przebiegu zakażeń bakteryjnych – zmiany lokalizują się głównie w fałdach skórnych i są najbardziej nasilone
• w głębi fałdu;
• łuszczyca krostkowa – zwykle nie występuje w przestrzeniach międzypalcowych; należy poszukiwać innych zmian skórnych typowych dla łuszczycy.

Rozpoznanie grzybicy stóp zazwyczaj stawiane jest na podstawie obrazu klinicznego, a można je potwierdzić w mikroskopowym badaniu zeskrobin skóry w mokrym preparacie z wodorotlenkiem potasu. Zastosowanie podłoża do posiewu dermatofitów także jest wiarygodną, prostą i niedrogą metodą diagnostyczną w przypadkach powikłanych lub nieodpowiadających na leczenie. Zeskrobiny skóry ze zmian posiewane są bezpośrednio na podłoże hodowlane i inkubowane w temperaturze pokojowej. Po 1-2 tygodniach wskaźnikowa czerwień fenolowa w agarze zmieni kolor z żółtego na czerwony na powierzchni otaczającej kolonię dermatofitów. W razie konieczności rozpoznanie można potwierdzić także posiewem na agarze Sabourauda z dekstrozą. Zakażenie paznokci można zweryfikować w bezpośrednim badaniu mikroskopowym i w posiewie złoszczonego materiału spod paznokci w kierunku grzybów.
W przypadkach o łagodnym przebiegu zazwyczaj skuteczne jest miejscowe stosowanie terbinafiny lub pochodnych azolowych (klotrymazolu, mikonazolu, ekonazolu). Alternatywną terapią jest Flukonazol, niezarejestrowany jednak w tym wskazaniu.

Skóra jest zaczerwieniona, pojawiają się wykwity w postaci grudek i pęcherzyków ze strupkami występującymi na bocznych powierzchniach, na stopach umiejscawia się na ich spodniej stronie w części przyśrodkowej brzegów podeszwowych oraz w trzeciej i czwartej szparze międzypalcowej. W tej odmianie grzybicy dochodzi do złuszczania się naskórka, któremu towarzyszy uciążliwy świąd.

Do zakażenia tą odmianą grzybicy dochodzi najczęściej w publicznych łaźniach, kąpieliskach oraz przy używaniu cudzego obuwia.

Leczenie jest długotrwałe (leki antyseptyczne, przeciwwysiękowe i keratolityczne – głównie kwas borowy, kwas salicylowy i kwas octowy, kwas taninowy) i wymaga częstej zmiany skarpet (bawełnianych i przewiewnych) lub rajstop. Konieczna jest także zmiana obuwia. Należy także przestrzegać podstawowych zasad higieny aby nie doprowadzić do zakażenia innych osób (odkażanie miednic, wanien, brodzików, dywaników, częste pranie ręczników).